|
een LS-1 "mutatie": Legolas |
|
Ooit heb ik een doos met wat restant onderdelen in ons clubhuis van de afvalton gered en mee naar huis genomen. Het betrof wat overgebleven balsaplankjes, lijsten en latten van de vroegere bouwdoos van de LS-1 van Multiplex. Een romp ontbrak. Eén van de kantelbare stabilohelften was "gebouwd", maar zo slordig en scheluw, dat het onbruikbaar was. De doos heeft enkele jaren op zolder gelegen, maar gezien mijn voorliefde voor het bouwen van modellen heb ik toch maar eens gekeken of er nog iets van de bouwdoosonderdelen gemaakt kan worden. Een echte LS-1 zal het dan niet meer worden, maar een "zekere mutatie" van het model zit er nog wel in, temeer omdat een groot deel van de ribben nog in de aanwezige balsaplankjes uitgestanst zitten. De originele LS-1 van Multiplex heeft geen motor (slechts geschikt voor lierstart, huckepack of helling) en ook geen rolroeren, maar wel haaks kantelbare remkleppen. Mijn besluit staat inmiddels vast: het gaat een moderne elektrozwever worden, met ailerons, remkleppen, richtingroer en stabilo. Ook de romp ga ik zelf ontwerpen en bouwen in de mij zo vertrouwde bouwwijze, houtbouw. Het zal een aardige klus worden, maar een ideaal project voor regenachtige dagen... en ik heb ook een nieuwe naam voor het model: Legolas naar de gelijknamige elf uit Lord of the Rings. |
 Hier een overzicht van de diverse onderdelen |
|
Modelgegevens: « TERUG |
Juli 2023: Eerst maar even een plaatje van de nog aanwezige bouwtekeningen.Let op de aanwezige lierhaak en de toenmalige afmetingen van de grote ingetekende servo's (19 x 48 mm). |
Juli 2023: Het vleugelprofiel E392 is enigszins hol aan de onderzijde dus wel een echte thermiekzwever. |
Juli 2023: Op internet vond ik deze afbeelding van een originele Multiplex LS-1 modelzwever. Uiteindelijk zal mijn aangepast model hier enigszins op lijken. |
Juli 2023: De rechtervleugel in aanbouw, een secuur werkje i.v.m. het lichtelijk holle vleugelprofiel en de bijzondere remklepconstructie.De ribben zijn niet helemaal goed uitgestanst, zodat er veel moet worden bijgewerkt. |
Juli 2023: Als de ingelijmde ribben even moeten drogen is er tijd om een ander onderdeeltje te maken. Zo'n haakse overbrenging voor het hoogteroer kun je kant en klaar kopen, maar je kunt dat ook zelf maken. |
Juli 2023: Met een stalen asje in een koolstofbuisje draait dit uiterst soepel. |
Juli 2023: Ik kon het niet laten om nu alvast het richtingroer te bouwen, maar toch eerst even een werktekeningetje gemaakt. |
Juli 2023: En hier is dan het resultaat van twee dagen noeste arbeid. De aansturingsconstructie van het hoogteroer moest er direct ingebouwd worden en het werkt naar verwachting. |
Juli 2023: En wie wat bewaart, heeft wat: het nog puntgave kantelbare stabilo van een vroeger model, de Alpha, ooit gecrasht in het Sauerland, gaat in de Legolas een nieuw leven tegemoet. |
Juli 2023: Het blijkt qua maat en grootte goed toepasbaar in de Legolas. Dat schiet lekker op. |
Juli 2023: Intussen vordert de bouw van de rechtervleugelhelft ook gestaag. De snoeren voor de servo's van aileron en remklep zijn ook al ingelijmd.Nu kunnen neus- en eindlijst aangebracht worden en daarna de bovenbeplanking, maar dat moet ik eerst bijbestellen, want die onderdelen ontbreken helaas in de bouwdoos. |
Augustus 2023: Om de eentonigheid van het vleugels bouwen even te doorbreken ben ik ook alvast begonnen met de bouw van de romp. De motor die ik bij HobbyKing had besteld kwam na 5 weken eindelijk binnen en kon dus onder de gewenste "zijwaartsstelling" en "domp" ingepast worden op het motorschot.De hoofdconstructiedelen in de romp zijn 2 grenen latten van 4 x 9 mm, die van motorschot tot aan de staart lopen en verlijmd worden met alle spantjes. |
Augustus 2023: De motor past ruimschoots binnen de brede romp. De spinner heeft een diameter van 50 mm. |
Augustus 2023: Het "geraamte" van de romp is hier al bijna klaar, maar je moet met allerlei zaken al van tevoren rekening houden, zoals bijv. "waar komen de servo's voor richting en hoogte" en "hoe lopen de stuurkabels".De cockpitkap en het verbindingstuk van de hoofdvleugels worden los inpasbare onderdelen. |
Augustus 2023: De stuurkabels voor het hoogteroer en richtingroer zijn op maat in de romp vastgelijmd. Ook is een begin gemaakt met de "huid" op het geraamte aan te brengen. |
Augustus 2023: De buitenkant wordt bekleed met 1,5 mm balsaplankjes, rond gebogen door ze heel even boven de stoom te houden. Daarna op de spanten geplakt en met papiertape tijdelijk strak er op gebonden. Na het drogen ook aan de binnenkant 1,5 mm balsa op de buitenhuid geplakt, waarna een 3 mm sterke huid ontstaat.Het voorste gedeelte naar het motorschot is te veel gekromd om op deze manier te doen, dus worden daar gebogen uitgesneden balsa balkjes op elkaar gelijmd en na het drogen in de ronde vorm geschuurd. De rest van de romp kan wel met de 1,5 mm balsaplankjes worden bekleed. |
Augustus 2023: Aan de onderkant van de romp is hier weer een stukje van de romphuid aangebracht en met papiertape tijdelijk gefixeerd. Ook zijn de eerste balkjes gelijmd die de onderkant van van de cockpit gaan vormen.Het is een secuur en tijdrovend werk, maar het wordt wel precies zoals ik dat graag wil. |
Augustus 2023: De onderkant van de cockpit is nu ook klaar en alvast netjes in vorm geschuurd. Nu de staart nog bekleden. |
Augustus 2023: Om een idee te krijgen hoe de gekromde vlakken met 1,5 mm balsa worden beplankt hier het plaatje:De onderkant van de staart is hier al een dag geleden beplankt. Nu is de bovenkant aan de beurt. Het op maat gesneden balsaplankje wordt boven de stoom gekromd en dan op de spantjes en latten van het geraamte geplakt. Om het goed aan te laten sluiten aan de zijkanten op de onderbeplanking wordt papierplakband strak om de romp aangebracht. Maar dan nog wil het balsaplankje nog wat gaan "uitstaan" bij de zijkant en aansluiting op de onderbeplanking. Vandaar de twee spalklatten aan beide zijkanten die door lijmklemmen voldoende strak worden aangeklemd. Een nachtje goed laten drogen en dan nog wat naschuren op de naden moet voldoende zijn. |
Augustus 2023: Een dagje later gaan de lijmklemmen er af, wordt alles een beetje bijgeschuurd en ziet de romp er zo uit. De naadjes en kleine oneffenheden zullen nog wel met plamuur worden bijgewerkt en nageschuurd voordat de romp met oracover zal worden bekleed. Voorlopig weegt deze stevige romp 300 gram. |
Augustus 2023: Intussen is hier het frame van de cockpit opgezet. |
Augustus 2023: Als de vlakken tussen de spantjes van de cockpit helemaal zijn opgevuld volgt het secuur schuren van het kapje met bovenstaand resultaat.Het laatste schuur- en plamuurwerk wordt pas gedaan als de cockpit met zijn borgpen en magneetslot gefixeerd op de romp vastzit. Dan kan alles mooi aansluitend afgewerkt worden. |
Augustus 2023: Met de cockpitkap vast op zijn plaats worden de laatste oneffenheden op romp en cockpit geplamuurd en netjes glad geschuurd. Dit halffabrikaat weegt nu totaal 360 gram.Vervolgens is het middenstuk ter bevestiging van de hoofdvleugels als laatste onderdeel van de romp aan de beurt. |
September 2023: Het framewerk voor het middenstuk is hier grofweg klaar. Het middelste (gesloten) spantje is nog los geplaatst, want daar moet voor de stalen vleugelasbevestiging nog het nodige aan gebeuren.De vergrendeling van dit onderdeel aan de romp is al wel helemaal klaar d.m.v. een passende neusnok aan de voorzijde en een M5 stalen bout aan de achterzijde. |
September 2023: Een bijzonder precies klusje: het tussenspant met de vleugelpennen op de halve milimeter nauwkeurig plaatsen.De 6 mm stalen as is met epoxy op het spant gelijmd en opgesloten door grenen lijsten en ook nog extra geborgd met metalen strips en M3 boutjes. De V-stelling heb ik verkleind van 5 naar 2 graden vanwege de toegepaste ailerons i.p.v. alleen maar richtingroer. Verder is de vleugelpen exact haaks op het richtingroer en haaks op de romp ingesteld. Ik heb gekozen voor deze stevige constructie omdat er veel krachten op dit spant en vleugelpen worden uitgeoefend zowel tijdens de vlucht als ook bij mogelijk wat ruwere landingen. Het gewicht van alleen al dit spant met zijn vleugelpen bedraagt 70 gram. |
September 2023: De binnenste schil van 1,5 mm balsabekleding is hier voor een deel al ingelijmd. Let ook op het rondhoutsteuntje vooraan en het rechthoekige steuntje achteraan. Deze dienen om de "schrankende" krachten van de hoofdvleugels op te vangen.Als de buitenste 1,5 mm balsa bekleding aangebracht is kan alles bijgeschuurd worden, zodat het netjes aansluit op de rest van de romp. |
September 2023: Na het schuren ziet het er dan zo uit. |
September 2023: De nu gereed gekomen kale romp weegt 505 gram.Aan apparatuur (ontvanger, regelaar, 2 servo's, motor, spinner, klapprop en 3S Lipo) komt daar nog eens 475 gram bij en dan komt er nog wat foliegewicht bij. Kortom de romp passeert qua gewicht straks de 1000 gram, want stabilo en richtingroer wegen samen ook nog eens 70 gram. De vleugelhelften schat ik op 450 à 500 gram per stuk, dus zal het uiteindelijk totaalgewicht rond de 2 kilo uitkomen, wel wat meer dan mijn eerste schatting van 1600 á 1800 gram ... We gaan het zien. |
September 2023: Ik kon het niet laten en heb de cockpitkap alvast van folie voorzien. |
September 2023: En omdat het zoveel voldoening geeft dan ook maar "even" het richtingroer in de folie gezet.En dan nu weer verder met de bouw van de beide vleugels... |
Oktober 2023: Beide vleugelhelften in aanbouw. De linkervleugel (boven) is in ruwbouw al vrijwel klaar. De rechtervleugel (onder) is nog in aanbouw.Het zal nog een klus apart worden om de remkleppen mooi passend en vertikaal uitdraaiend te maken. |
Oktober 2023: Na vele uren afbouwen, secuur uitvlakken, naden en oneffenheden plamuren, en dan voorzichtig alles vlak schuren, zien de vleugels er zo uit, klaar om gefolied te worden.De ailerons en remkleppen liggen hier nog los op hun plek. |
Oktober 2023: Maar eerst worden de triplex wortelkoorden aan de romp bevestigd, uitgelijnd en vastgelijmd aan de steunen.Nu nog de tussenruimtes opvullen met balsa, aansluitend op de romp. Het uitlijnen gebeurde met de beide vleugelhelften aangeschoven, zodat er heel precies kon worden gemeten. |
Oktober 2023: Na het opvullen van de overgangangen van vleugelhelften naar de romp ziet het resultaat na veel schuur- en plamuurwerk er zo uit. |
November 2023: Voordat de vleugels van folie worden voorzien moeten eerst de servo's voor de remkleppen en ailerons netjes ingepast worden. Als de vleugels helemaal afgewerkt zijn worden de servo's definitief geplaatst. |
November 2023: De bovenkant van de rechtervleugelhelft is als eerste aan de beurt voor een "foliejasje".Remklep en aileron liggen er nog los in. |
November 2023: Het folieën vordert gestaag. De romp is een lastige klus met zijn rondingen en gebogen vlakken. Het moet daardoor in onderdelen (stroken) worden aangebracht. De stroken worden eerst met transparant papier op het model afgetekend en daarna op de folie geplakt (met stukjes papiertape) en vervolgens uitgesneden. |
November 2023: De romp is qua folie-bekleding klaar. Nu nog dunne zwarte biezen op de kleurovergangen aanbrengen en natuurlijk de besturingsonderdelen inbouwen.De beide vleugels moeten nog aan de onderkant van folie worden voorzien, remkleppen en ailerons definitief aanbrengen en werkend maken en tenslotte de naam LEGOLAS op de vleugel plakken. Kortom, nog het nodige te doen, maar de voltooiing nadert... |
November 2023: De onderkant van de vleugel krijgt een iets eenvoudiger design. |
November 2023: In de romp komt een uitneembaar paneeltje voor de aansluiting van de 6-polige stekkers vanuit de vleugels.Op die manier worden de servo's van de remkleppen en ailerons met de ontvanger verbonden. Nu nog de rest van de besturing in de romp bouwen. |
November 2023: Hier zijn dan alle technische onderdelen in de romp gebouwd en ingeregeld.Nu nog de servo's in de vleugels plaatsen en enig soldeerwerk verrichten aan de bedrading daarvan. |
November 2023: Het soldeerwerk van de servosnoertjes is gelukt! Altijd weer een precisiewerkje om al die draadjes netjes op de juiste plek te solderen (krimpkousjes er omheen) en geen foutjes te maken.Maar gelukkig blijkt alles na controle via de zender keurig te werken. Nu nog de ailerons en remkleppen aanbrengen. |
November 2023: De remkleppen draaien straks d.m.v. 4 scharniertjes.Ter versterking van de kwetsbare 1,5 mm balsarand lijm ik daar een dun koolstofstripje op. De ailerons scharnieren d.m.v. transparant scharniertape. |
December 2023: Hier zijn de foliekleuren afgebiesd met smalle zwarte belijningen, het model heeft een naam gekregen en het binnenwerk van de remklep is met spanlak behandeld en daarna wit geschilderd.Nu de remkleppen nog kantelbaar maken. |
December 2023: De remkleppen zijn hier met hun scharnieren vastgelijmd aan de vleugel en ook het roerhoorntje is extra stevig ingelijmd. Nu moet het nog afgedekt worden met een balsaplankje en van folie voorzien. |
December 2023: En dat ziet er dan uiteindelijk zo uit. |
December 2023: Als de laatste klusjes geklaard zijn ben ik best tevreden over het eindresultaat. Hopelijk zal ik ook tevreden zijn over de maidenflight, die komend voorjaar op het programma staat. We gaan het zien...Het uiteindelijk totaalgewicht vliegklaar is wat hoger uitgevallen dan ik dacht, namelijk 2170 gram inclusief 60 gram lood in de neus om het zwaartepunt op zijn plaats te krijgen. |
December 2023: Nog even een plaatje vanaf de andere kant met de remkleppen vol uitgedraaid. |
|
Nabeschouwing: Bij het afstellen van de stuurstangetjes in de vleugels met de zender aan sloeg plotseling de linker aileronservo op hol. Ook het oranje ledje in de Spektrum AR500 ontvanger begon af en toe te knipperen. Je denkt dan eigenlijk aan een defecte servo. Daar had ik nog vier nieuwe van dus dan maar een vervangende servo er in gesoldeerd. Het leek even goed te gaan maar al snel hetzelfde euvel als bij de eerste servo. De uitslag bleef nu volledig op "up" staan terwijl het ledje in de ontvanger nu wel continu brandde zoals het hoort, maar de servo reageerde niet op de knuppelbewegingen van de zender, de rechter aileronservo deed dat wel. Ik vermoed nu dat de oude ontvanger mogelijk een klein defect heeft op het linker aileron kanaal. Alle andere kanalen en servo's werken keurig zoals het moet. Dus toch maar een nieuwe ontvanger besteld bij Ali Express, daar zijn ze gelukkig niet zo duur en binnen 14 dagen geleverd. Hopelijk is het probleem dan opgelost. Ook met de nieuwe ontvanger dezelfde verschijnselen van een weigerende servo op de linker aileron. Het betreft de Hobby-King micro servo's MG90S waarmee ik vroeger nooit problemen heb gehad, maar nu dus 3 stuks die niet goed werken. Daarom definitief doorgepakt en twee nieuwe servo's bij Hobby-Inn Waalwijk besteld en die blijken na inbouw in zowel linker- als rechteraileron keurig hun werk te doen. Dus nu kan er in het komend voorjaar proef gevlogen worden. |
©Webmaster: Frans Hoppenbrouwer